8 de maio de 2018

A profesora de Historia da Arte da Universidade de Vigo no campus de Ourense, Yolanda Barriocanal López disertou sobre a achega dunha das manifestacións patrimoniais máis xenuínas da arte mudéxar: as armaduras de madeira como parte integrante do espazo arquitectónico. Dentro das escasas creacións desta arte en territorio galego, destacou un conxunto de teitumes de par e nudillo, en pequenos templos rurais, construídas na primeira metade do século XVI, con interesantes analoxías nas súas solucións, seguindo un mesmo patrón no terreo do constructivo e decorativo. Todas elas enlazan tradicións islámicas, con decoración de lazo, cun acabado polícromo a base dun rico repertorio de temas e motivos figurados baseados no mundo clásico.

A escasa pervivenza de exemplares con esta tipoloxía de cuberta e acabado decorativo subliña a importancia dos expoñentes conservados, formando, pese á súa modestia, un dos legados e capítulos máis descoñecidos da arte mudéxar en Galicia.

Día 8 de maio, martes

ás 20 horas

Salón de actos da Deputación Provincial

Conferencia de Yolanda Barriocanal López, profesora titular de Historia da Arte na Universidade de Vigo, "Cubrir a arquitectura. Tradición clásica e mudexarismo nalgúns exemplos de armaduras de madeira".

Comezou fixando o significado do termo "mudéxar" para o que hai discusión entre diferentes historiadores da arte, o contrario a outros estilos, debido á complexidade desta arte, e que se comezou a definir na Ilustración española como modelos cristiáns dos séculos XII ao XVI revestidos de arquitectura musulmana.

A definición debeuse a Miguel de Asas que en 1857. Nos territorios reconquistados fanse igrexas, como a de Santa Leocadia en Toledo, proxectadas por arquitectos musulmáns e propuxo "mudéxar" porque era así como chamaban aos islamitas "mudexaristas". É unha adxectivación de moitas cousas. Mudéxar é un adxectivo nos reinos de Castela e León que xa se utilizaba no século XIII "mudayan". Miguel de Cervantes en 1605 fala do occidental cautivo que vai á Mancha, xudeos conversos. Aos de Granada chamábanlles mudéxares. Son personaxes fronteirizos que falaban a algarabía. Nas terras conquistadas, en territorio cristián, había dous tipos de mouros, os cautivos e os servos. Son masas vencidas e desculturizadas segundo Claudio Sánchez Albornoz. Amador de los Ríos en 1859 no seu discurso de entrada na Real Academia de Belas Artes de San Fernando, definiu o mudéxar como a fusión da arte cristián e musulmán, un estilo singular español. Constestoulle Pedro de Madrazo e Curt que asumiu os seus postulados, e desenvolvese a teoría. Estamos no período romántico.

Día 24 de abril, martes

ás 20 horas

Salón de actos da Deputación Provincial

Conferencia de Manuel Valdés Fernández, profesor emérito de Historia da Arte na Universidade de León, "A arquitectura mudéxar en Castela".

O día 10 de abril comezou o ciclo dedicado ao Mudéxar cunha conferencia introductoria de Carlos Andrés González Paz, titulada "A pegada musulmán na Galicia medieval". Dixo que en termos xerais, a produción historiográfica sobre o noroeste da Península Ibérica na Idade Media minimizou a semántica da cuestión musulmá e, cando directamente non se sitúa ao marxe nas análises e debates, obsérvase esencialmente desde parámetros propios da historia militar e política, incidíndose de forma continua na confrontación.

Nese sentido, a través dun enfoque que busca rachar con tópicos establecidos, o relatorio concrétase na presentación dun amplo estado da cuestión, centrado nos ámbitos temáticos menos coñecidos da pegada musulmá (orixes, características, implantación, tipoloxía, evolución, etcétera) no cuadrante noroeste da Península Ibérica, nunha extensa área territorial que conforma a Yilliqiya andalusí, nunha ampla cronoloxía que se enmarca entre o século VIII, é dicir, a conquista da Península Ibérica e o xurdimento de al-Andalus, e o século XVI, ou sexa, a derrota da sublevación mourisca granadina e a redistribución forzada dos seus continxentes demográficos en terras da coroa castelá.

Día 10 de abril, martes

ás 20 horas

Salón de actos da Deputación Provincial

Conferencia de Carlos Andrés González Paz, Técnico Superior de Actividades Técnicas e Profesionais do CSIC no Instituto Padre Sarmiento de Estudios Galegos, "A pegada musulmán na Galicia medieval”.

Días 7 e 8 de abril

ás 9 horas

Viaxe ao Courel, durante os días 7 e 8 de abril, para coñecer e pasear paisaxes, natureza, xentes e voces poéticas que cantaron estas montañas, como son a de Fiz Vergara Vilariño e Uxío Novoneyra.

Lugo Patrimonio ten como unha das actividades complementarias das conferencias, as viaxes. Estes tres talleres que estiveron a cargo do escritor e poeta Lois Diéguez desenvolvéronse os días 9 e 23 de febreiro e 9 de marzo de 2018 no salón de actos da Deputación Provincial e estiveron moi concorridos. Tiveron como finalidade recordar "15 lugares do mundo para acender os sentidos", todos visitados pola Asociación. Para iso entregouse unha carpeta aos asistentes coas primeiras 5 postais, nas seguintes sesión entregáronse as cinco correspondentes a cada unha das sesións.

No primeiro taller, 9 de febreiro, falouse de:

- Xerusalén (Palestina), explanada das mesquitas.

- Tomar (Portugal), convento do Cristo e Festa dos Tabuleiros.

- Tadmor (Palmira - Siria), ruinas da antiga cidade de Tadmor (Palmira).

- País Dogón (Malí), Songho e Montaña Sagrada de Misiricoro.

- Ribeira Sacra (Lugo), miradores da Ribeira Sacra.

No segundo taller, 23 de febreiro, falouse de:

- Aqaba (Xordania), deserto do Wadi Rum ou Val da Lúa.

- Fócida (Grecia Central), ruinas de Delfos, o lugar do Ónfalos ou Centro do Universo.

- Rexión de Jerid, Tozeur (Tunicia), Nefta a cidade santa do sufismo.

- Dublin (Irlanda), Bru Na Boinne (Newgrange), túmulo neolítico.

- Laza (Ourense), os Maios de Laza.

No terceiro taller, 9 de marzo, falouse de:

- Uarzazate (Marrocos), Ksar de Ait Bden Hadoo, cidade fortificada.

- Transilvania (Rumanía), Sibiu, antiga capital de Transilvania.

- Mugla, Lago Bafa (Turquía), Heraclea de Latmos, antigo porto xonio.

- Aswan (Exipto), Illa de Filae, Templo de Isis.

- Salcedo (Quriga- Lugo), Oso de Salcedo.

Sobre cada grupo destes lugares proxectouse un vídeo relativo a un aspecto da súa cultura.

A viaxe proposta dos talleres en Galicia foi ao Courel, durante os días 7 e 8 de abril, para coñecer e pasear paisaxes, natureza, xentes e voces poéticas que cantaron estas montañas, como son a de Fiz Vergara Vilariño e Uxío Novoneyra.

A outra realizarase no outono (setembro/outubro) polas terras de Marrocos baixo a idea “Mar e desertos marroquís: desde Tánxer a Gulimín” co obxectivo de coñecer aqueles lugares e xentes non habituais nas viaxes turísticas.

Día 9 de marzo, venres

ás 20 horas

Salón de actos da Deputación Provincial

Taller de viaxes dirixido por Lois Diéguez sobre "Lugares do mundo para acender os sentidos".

De 19 e 20 h. anotacións para a viaxe dos días 17 ao 20 de maio, a Teruel.

De 19 e 20 h. anotacións para a viaxe dos días 17 ao 20 de maio, a Teruel.